Henryka Odachowska


Naczelna Rada Zatrudnienia o programie aktywizacji zawodowej młodzieży pt. "PIERWSZA PRACA"*


Na posiedzeniu w dniu 28 lutego br. członkowie Naczelnej Rady Zatrudnienia odbyli dyskusję na temat rozwiązań zaproponowanych przez rząd w programie aktywizacji zawodowej absolwentów pt. "PIERWSZA PRACA" .
Generalnie projekt programu pt. "Pierwsza Praca" zyskał poparcie członków Rady, a cele jego uznano za słuszne. Wypowiadano się, iż program aktywizacji zawodowej absolwentów jest potrzebny i oczekiwany zarówno przez młodzież, jak i urzędy pracy a samorządy powiatowe są bardzo zainteresowane wspomaganiem pracodawców tworzących miejsca pracy. Stwierdzono, że opracowany został program, który zawiera propozycje działań w ramach skromnych środków i postępującego regresu aktywnej polityki rynku pracy.
Podkreślano, że inwestowanie w młodego człowieka wymaga znacznych subsydiów, z tego względu program sięga do środków pochodzących z różnych źródeł co oceniono pozytywnie. Cele programu mogą być osiągnięte tylko przy scaleniu różnych źródeł finansowania.
Korzystnie wyrażano się o kontynuacji dotychczas stosowanych instrumentów wobec bezrobotnych absolwentów oraz o tym, że pojawiły się nowe, dotąd nie stosowane na polskim rynku pracy.
Szczególnie wysoko oceniono propozycję odbywania przez absolwentów stażu u pracodawcy jako sprawdzonej, dobrej i mało kosztownej formy aktywizowania młodzieży. Zaproponowano przyznanie stażowi pewnych priorytetów.
Zasugerowano dokonanie upowszechnienia, a następnie zmiany praktyk zawodowych - szczególnie na wyższych uczelniach - w formę inkubatora przedsiębiorczości i dalszą ich modyfikację w kierunku większej aktywizacji młodzieży u przyszłych pracodawców. Stwierdzono, że dotychczas w Polsce nie było dobrego klimatu do odbywania praktyk zawodowych, dlatego należałoby je upowszechnić.
Z aprobatą spotkała się forma samozatrudnienia za pomocą przyznawania mikropożyczek. Jednak doświadczenia ostatnich lat wskazują, iż słabym punktem w zaciąganiu kredytów przez bezrobotnych jest trudność w uzyskaniu poręczenia. Z obawą wypowiadano się o tym, ze lokalne fundusze poręczeń przewidują finansowy udział gmin. Brak środków w gminach, może zniweczyć wprowadzenie tej części programu.
Zdaniem członków Rady wprowadzenie wolontariatu uznano za słuszne i potrzebne. Zdaniem członków Rady wolontariat nie może jednak dotyczyć każdego rodzaju pracy i nie może być mylony z formą aktywizacji zawodowej. Zaproponowano, by okres świadczenia pracy w ramach wolontariatu przedłużał automatycznie o ten czas status absolwenta i by osoby te mogły w przyszłości skorzystać z innych aktywnych form przewidzianych dla absolwentów. Wyrażono obawę, że obecna sytuacja kraju nie sprzyja wolontariatowi, ponieważ młody wolontariusz powinien mieć zapewnione utrzymanie i pomoc finansową rodziny - czego nie można oczekiwać obecnie od społeczeństwa.
W dyskusji podniesiono kwestię potrzeby zmiany mentalności i postaw w stosunku do przyszłej pracy. Należy korzystać z możliwości i podejmować pracę również z najniższego poziomu by kiedyś dojść do profesjonalizmu. Program "Pierwsza Praca" wiąże się z projektem zmiany ustawy o najniższym wynagrodzeniu, który zakłada niższe stawki wynagrodzenia dla młodzieży rozpoczynającej pracę po raz pierwszy (80% w I roku, 90% w II roku) oraz pewne refundacje dla pracodawców. Zaproponowano równoczesne zastosowanie pewnych rozwiązań zabezpieczających, które uniemożliwią pracodawcom wprowadzenie zatrudnienia rotacyjnego. Wnioskowano również wprowadzenie wspomagania tych pracodawców, którzy pozostawią absolwentów w zatrudnieniu, mimo utraty przez nich statusu absolwenta.
Program w odniesieniu do szkoleń został oceniony pozytywnie - stwierdzono, że dostosowuje on umiejętności pracownika do wymogów rynku pracy. Niektóre powiatowe urzędy pracy współpracuj ą ze szkołami na różnych poziomach, realizują poprzez doradców zawodowych program z zakresu przedsiębiorczości i rynku pracy. Działania takie można upowszechniać.
Pozytywnym przykładem rozwiązania w krajach zachodnich jest zawieranie umów w celu przygotowania zawodowego organizowanego przez pracodawców, adresowanego do osób w każdym wieku, a nie tylko w stosunku do uczącej się młodzieży. W ten sposób można uzupełniać wiedzę w posiadanym zawodzie lub uczyć się zupełnie nowego zawodu. Sugerowano, iż podobne rozwiązanie, może być wprowadzone również w Polsce .
Podkreślano, że w problematyce odnoszącej się do systemu kształcenia, na plan pierwszy winna wysunąć się szkoła z wyraźnym celem tj. przygotowaniem absolwenta do wykonywania określonego zawodu. Nauka zawodu powinna być powiązana z zakładem pracy, podobnie efektywności rynkowej można nauczyć przez codzienne przebywanie w zakładzie pracy. Zaproponowano by rozdział "system oświaty", został uporządkowany i uwidocznił szkołę zawodową różnych szczebli. Dla pewnych zawodów (np. manualnych) należy stworzyć system pozaszkolny u rzemieślników gdzie będzie można uczyć się przez ciągłą praktykę. Sugerowano także, by w programie przewidziana została pomoc dla rodzin utrzymujących młodzież uczącą się, która w innych warunkach mogłaby szukać zatrudnienia.
Pracodawcy oczekują programów kształcenia profilowanego łączącego naukę z intensywnym szkoleniem praktycznym i stażem zawodowym. Umożliwi to zdobywanie rzadkich i poszukiwanych na rynku pracy umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
W czasie dyskusji przewijał się nieustannie jeden problem. Cele i zadania programu są słuszne, natomiast źródła finansowania niepewne i drogie. Członkowie Rady podkreślali także, iż w ich środowiskach wyrażane były wątpliwości, co do wdrożenia zapisów programu. Obawiano się czy nie jest to kolejny dokument ładnie napisany, który nie będzie realizowany z uwagi na brak środków finansowych.

* Na posiedzeniu Rządu w dn. 29 stycznia 2002 r. przyjęto program "Pierwsza Praca" opracowany w ramach strategii społeczno-gospodarczej Rządu SLD-UP-PSL "Przedsiębiorczość - rozwój - praca". Program ten jest w całości dostępny na stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej www.mpips.gov.pl