Henryka Odachowska
Naczelna Rada Zatrudnienia o programie aktywizacji zawodowej
młodzieży pt. "PIERWSZA PRACA"*
Na posiedzeniu w dniu 28 lutego br. członkowie Naczelnej Rady Zatrudnienia odbyli
dyskusję na temat rozwiązań zaproponowanych przez rząd w programie aktywizacji
zawodowej absolwentów pt. "PIERWSZA PRACA" .
Generalnie projekt programu pt. "Pierwsza Praca" zyskał poparcie członków Rady,
a cele jego uznano za słuszne. Wypowiadano się, iż program aktywizacji zawodowej
absolwentów jest potrzebny i oczekiwany zarówno przez młodzież, jak i urzędy
pracy a samorządy powiatowe są bardzo zainteresowane wspomaganiem pracodawców
tworzących miejsca pracy. Stwierdzono, że opracowany został program, który zawiera
propozycje działań w ramach skromnych środków i postępującego regresu aktywnej
polityki rynku pracy.
Podkreślano, że inwestowanie w młodego człowieka wymaga znacznych subsydiów,
z tego względu program sięga do środków pochodzących z różnych źródeł co oceniono
pozytywnie. Cele programu mogą być osiągnięte tylko przy scaleniu różnych źródeł
finansowania.
Korzystnie wyrażano się o kontynuacji dotychczas stosowanych instrumentów wobec
bezrobotnych absolwentów oraz o tym, że pojawiły się nowe, dotąd nie stosowane
na polskim rynku pracy.
Szczególnie wysoko oceniono propozycję odbywania przez absolwentów stażu u pracodawcy
jako sprawdzonej, dobrej i mało kosztownej formy aktywizowania młodzieży. Zaproponowano
przyznanie stażowi pewnych priorytetów.
Zasugerowano dokonanie upowszechnienia, a następnie zmiany praktyk zawodowych
- szczególnie na wyższych uczelniach - w formę inkubatora przedsiębiorczości
i dalszą ich modyfikację w kierunku większej aktywizacji młodzieży u przyszłych
pracodawców. Stwierdzono, że dotychczas w Polsce nie było dobrego klimatu do
odbywania praktyk zawodowych, dlatego należałoby je upowszechnić.
Z aprobatą spotkała się forma samozatrudnienia za pomocą przyznawania mikropożyczek.
Jednak doświadczenia ostatnich lat wskazują, iż słabym punktem w zaciąganiu
kredytów przez bezrobotnych jest trudność w uzyskaniu poręczenia. Z obawą wypowiadano
się o tym, ze lokalne fundusze poręczeń przewidują finansowy udział gmin. Brak
środków w gminach, może zniweczyć wprowadzenie tej części programu.
Zdaniem członków Rady wprowadzenie wolontariatu uznano za słuszne i potrzebne.
Zdaniem członków Rady wolontariat nie może jednak dotyczyć każdego rodzaju pracy
i nie może być mylony z formą aktywizacji zawodowej. Zaproponowano, by okres
świadczenia pracy w ramach wolontariatu przedłużał automatycznie o ten czas
status absolwenta i by osoby te mogły w przyszłości skorzystać z innych aktywnych
form przewidzianych dla absolwentów. Wyrażono obawę, że obecna sytuacja kraju
nie sprzyja wolontariatowi, ponieważ młody wolontariusz powinien mieć zapewnione
utrzymanie i pomoc finansową rodziny - czego nie można oczekiwać obecnie od
społeczeństwa.
W dyskusji podniesiono kwestię potrzeby zmiany mentalności i postaw w stosunku
do przyszłej pracy. Należy korzystać z możliwości i podejmować pracę również
z najniższego poziomu by kiedyś dojść do profesjonalizmu. Program "Pierwsza
Praca" wiąże się z projektem zmiany ustawy o najniższym wynagrodzeniu, który
zakłada niższe stawki wynagrodzenia dla młodzieży rozpoczynającej pracę po raz
pierwszy (80% w I roku, 90% w II roku) oraz pewne refundacje dla pracodawców.
Zaproponowano równoczesne zastosowanie pewnych rozwiązań zabezpieczających,
które uniemożliwią pracodawcom wprowadzenie zatrudnienia rotacyjnego. Wnioskowano
również wprowadzenie wspomagania tych pracodawców, którzy pozostawią absolwentów
w zatrudnieniu, mimo utraty przez nich statusu absolwenta.
Program w odniesieniu do szkoleń został oceniony pozytywnie - stwierdzono, że
dostosowuje on umiejętności pracownika do wymogów rynku pracy. Niektóre powiatowe
urzędy pracy współpracuj ą ze szkołami na różnych poziomach, realizują poprzez
doradców zawodowych program z zakresu przedsiębiorczości i rynku pracy. Działania
takie można upowszechniać.
Pozytywnym przykładem rozwiązania w krajach zachodnich jest zawieranie umów
w celu przygotowania zawodowego organizowanego przez pracodawców, adresowanego
do osób w każdym wieku, a nie tylko w stosunku do uczącej się młodzieży. W ten
sposób można uzupełniać wiedzę w posiadanym zawodzie lub uczyć się zupełnie
nowego zawodu. Sugerowano, iż podobne rozwiązanie, może być wprowadzone również
w Polsce .
Podkreślano, że w problematyce odnoszącej się do systemu kształcenia, na plan
pierwszy winna wysunąć się szkoła z wyraźnym celem tj. przygotowaniem absolwenta
do wykonywania określonego zawodu. Nauka zawodu powinna być powiązana z zakładem
pracy, podobnie efektywności rynkowej można nauczyć przez codzienne przebywanie
w zakładzie pracy. Zaproponowano by rozdział "system oświaty", został uporządkowany
i uwidocznił szkołę zawodową różnych szczebli. Dla pewnych zawodów (np. manualnych)
należy stworzyć system pozaszkolny u rzemieślników gdzie będzie można uczyć
się przez ciągłą praktykę. Sugerowano także, by w programie przewidziana została
pomoc dla rodzin utrzymujących młodzież uczącą się, która w innych warunkach
mogłaby szukać zatrudnienia.
Pracodawcy oczekują programów kształcenia profilowanego łączącego naukę z intensywnym
szkoleniem praktycznym i stażem zawodowym. Umożliwi to zdobywanie rzadkich i
poszukiwanych na rynku pracy umiejętności i kwalifikacji zawodowych.
W czasie dyskusji przewijał się nieustannie jeden problem. Cele i zadania programu
są słuszne, natomiast źródła finansowania niepewne i drogie. Członkowie Rady
podkreślali także, iż w ich środowiskach wyrażane były wątpliwości, co do wdrożenia
zapisów programu. Obawiano się czy nie jest to kolejny dokument ładnie napisany,
który nie będzie realizowany z uwagi na brak środków finansowych.
* Na posiedzeniu Rządu w dn. 29 stycznia 2002 r. przyjęto program "Pierwsza Praca" opracowany w ramach strategii społeczno-gospodarczej Rządu SLD-UP-PSL "Przedsiębiorczość - rozwój - praca". Program ten jest w całości dostępny na stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej www.mpips.gov.pl