Dąbrowski Michał
Departament Informacji o Rynku Pracy,
Krajowy Urząd Pracy
Instytucjonalna obsługa Rynku Pracy w 2001 r. - w ujęciu statystycznym
W 2000 r. do sprawozdawczości statystycznej dołączono nowe, roczne sprawozdanie
z zakresu instytucjonalnej obsługi rynku pracy MPiPS - 06. Składa się ono z
dwóch części. Pierwsza część zaadresowana została do wojewódzkich urzędów pracy,
natomiast drugą skierowano powiatowych urzędów pracy. Całe sprawozdanie podzielone
zostało na kilka działów obejmujących:
1. Płynność zatrudnienia
2. Strukturę zatrudnienia, w tym:
- zatrudnienie według poziomu wykształcenia , płci i wieku,
- zatrudnienie według poziomu wykształcenia, rodzaju stanowiska i stażu pracy
w służbach zatrudnienia.
3. Wyposażenie techniczne.
W końcu 2001 r wojewódzkie oraz powiatowe urzędy pracy zatrudniały 16486 osób,
czyli o 676 osób mniej niż w 2000 r., tj. o 3,9%. Z tego wojewódzkie urzędy
pracy zatrudniały w omawianym okresie 1139 osób, czyli o 38 osób więcej niż
przed rokiem, tj. 3,5%. Powiatowe urzędy pracy zatrudniały w dniu 31 XII 2001
r. 15347 pracowników, czyli o 714 osób mniej niż w 2000 r. tj. 4,4%. Na uwagę
zasługuje fakt, iż poziom zatrudnienia jest znacznie wyższy w większych województwach,
gdzie doszło w ostatnich latach do głębokich przeobrażeń w sferze gospodarczej,
a tym samym do wzrostu bezrobocia (są to województwa mazowieckie, dolnośląskie
i śląskie) niż w województwach słabiej rozwiniętych (opolskie, lubuskie, podlaskie).
Do województw posiadających największą liczbę zatrudnionych pracowników w służbach
zatrudnienia w dniu 31 XII 2001 należało województwo:
- mazowieckie, w którym łącznie w wojewódzkich i powiatowych urzędach pracy
zatrudnionych było 1673 pracowników, w tym 1521 osób w powiatowych urzędach
pracy. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w mazowieckim wynosiła w omawianym
okresie 346118 osób. Wynika z tego, że na jednego pracownika powiatowego urzędu
pracy przypadało 228 bezrobotnych.
- śląskie, gdzie pracowało łącznie 1464 osoby, w tym 1384 pracowników powiatowych
urzędów pracy, a zarejestrowanych było 313353 osoby, co oznaczało, że na jednego
pracownika powiatowego urzędu pracy przypadało 226 bezrobotnych.
Najmniejszą liczbę osób zatrudniały służby zatrudnienia w województwach:
- opolskim, gdzie zatrudnionych było łącznie 451 pracowników, w tym 415 w powiatowych
urzędach pracy. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła w dniu 31 XII
2001 r. w omawianym województwie 78557 osób. Oznacza to, że na jednego pracownika
powiatowego urzędu pracy przypadało 189 bezrobotnych.
- lubuskim, gdzie zatrudnionych było łącznie 582 pracowników, w tym 526 w powiatowych
urzędach pracy. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła w końcu 2001 r.
w omawianym województwie 102187 osób. Na jednego pracownika powiatowego urzędu
pracy przypadało 194 bezrobotnych.
W niepełnym wymiarze
czasu pracy w ub. r. zatrudnionych było 793 pracowników, z tego 79 pracowało
w wojewódzkich urzędach pracy a 714 w powiatowych urzędach pracy. Największą
liczbę pracowników w niepełnym wymiarze godzin zatrudniały województwa: śląskie
(łącznie w PUP i WUP 87 osób), mazowieckie (łącznie 84 osoby) oraz małopolskie
(łącznie 82 osoby). Najmniej pracowników zatrudniały województwa: lubuskie (łącznie
w PUP i WUP 15 osób), podlaskie (łącznie 19 osób) oraz opolskie (łącznie 22
osoby).
W 2001 roku przyjęto do pracy w służbach zatrudnienia 7000 osób, czyli o 2164
osoby mniej niż w 2000 r. tj. o 23,6%. Należy zaznaczyć, że przyjęcia do pracy
oznaczają liczbę osób przyjętych do pracy w wojewódzkich urzędach pracy (WUP)
i jego filiach a także w powiatowych urzędach pracy (PUP) i jego filiach bez
względu na rodzaj zawartej umowy o pracę, formę zatrudnienia i źródło finansowania
wynagrodzeń.
Największa ilość osób podpisała umowy o pracę w województwach:
* dolnośląskim (850 osób, spadek o 184 osoby w odniesieniu do 2000 r. tj. o
17,8%)
* śląskim (791 osób, spadek o 37 osób, tj. o 4,5%)
* łódzkim (765 osób, spadek o 84 osoby, tj. o 9,9%)
Najmniejszą liczbę pracowników zatrudniono w województwach:
* podlaskim (161 osób, spadek o 93 osoby, tj. o 36,6% w odniesieniu do 2000
r.)
* warmińsko - mazurskim (170 osób, spadek 279 osób, tj. o 62,1%),
* opolskim (237 osób, spadek o 71 osób, tj. o 23,1%).
W ub. r. zwolnienia z pracy dotyczyły 7515 osób. Zwolnienia z pracy określane
są przez liczbę osób, z którymi został rozwiązany stosunek pracy w wojewódzkich
urzędach pracy i jego filiach oraz powiatowych urzędach pracy i jego filiach
w ciągu roku, bez względu na sposób, w jaki stosunek pracy został rozwiązany.
W omawianym okresie zwolniono z pracy o 515 osób więcej niż przyjęto. Największa
ilość zwolnień dotyczyła województw: dolnośląskiego (łącznie w WUP i PUP 897
osób), śląskiego (łącznie 782 osoby) oraz łódzkiego (łącznie 771 osób). Najmniejsza
ilość zwolnień dotyczyła województw: podlaskiego (łącznie 209 zwolnień), opolskiego
(łącznie 220 zwolnień) oraz warmińsko - mazurskiego (łącznie 269 zwolnień).
Na uwagę zasługuje fakt, że w omawianym okresie większa liczba przyjęć od liczby
zwolnień dotyczyła 5 województw: lubuskiego, lubelskiego, małopolskiego, śląskiego
oraz opolskiego, natomiast w pozostałych 10 województwach przyjęcia do pracy
były niższe od zwolnień. Jedynie w województwie wielkopolskim liczba przyjętych
do pracy i zwolnionych miała identyczną wartość (350 przyjętych oraz 350 zwolnionych).
W końcu 2001 r. zdecydowana większość pracowników wojewódzkich urzędów pracy
posiadała wykształcenie wyższe. Na 1139 osób zatrudnionych w wojewódzkich urzędach
pracy 69,8% legitymowało się dyplomem wyższej uczelni. Dla porównania powiatowe
urzędy pracy zatrudniały 15347 osób, w tym 31,5% osób posiadało wyższe wykształcenie.
Wykształcenie policealne i średnie zawodowe posiadało 160 osób zatrudnionych
w wojewódzkich urzędach pracy, tj. 14,0%. Identyczne wykształcenie miało 7591
pracowników powiatowych urzędów pracy, tj. 49,5%. W tych dwóch kategoriach widać
wyraźną różnicę pomiędzy wykształcenie pracowników WUP a PUP. Wśród 2282 pracowników
posiadający wykształcenie średnie ogólnokształcące 126 pracowało w wojewódzkich
urzędach pracy, tj. 11,1% a 2156 pracowników zatrudniały powiatowe urzędy pracy
tj. 14,0%. Najniższe wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz podstawowe i niepełne
podstawowe miało 58 pracowników WUP, tj. 5,1% ogółu tam zatrudnionych oraz 768
pracowników PUP, tj. 5,0%.
W końcu 2001 r.
wśród pracowników wojewódzkich urzędów pracy przeważały osoby w wieku 25 - 34
lata, których zatrudnionych było 376 osób, tj. 33,0% ogółu. W powiatowych urzędach
pracy dominowały osoby w wieku 45 - 54 lata, których zatrudnionych było w omawianym
okresie 4582 osoby, tj. 29,9%. Kolejną pozycję wśród pracowników wojewódzkich
urzędów pracy zajmują osoby w wieku 45 - 54 lata ( 336 osób zatrudnionych, tj.
29,5%). Wśród pracowników powiatowych urzędów pracy drugą pozycję zajmują osoby
w wieku 25 - 34 lata (4574 osoby zatrudnione, tj. 29,8% ogółu). Z powyżej zaprezentowanych
informacji można wysnuć wniosek, iż w służbach zatrudnienia dominują osoby w
wieku 25 -34 lata oraz 45 - 54 lata, gdyż to one na przemian są najliczniejszą
grupą pracowników tak powiatowych urzędów pracy jak również wojewódzkich urzędów
pracy.
Znamiennym faktem jest to, iż tylko 79 osób w wieku do 24 lat pracowało w wojewódzkich
urzędach pracy, stanowiąc 6,9% ogółu tam zatrudnionych oraz 1502 osoby zatrudnione
były w omawianym okresie w powiatowych urzędach pracy, tj. 9,8%. Najmniejszą
liczebnie grupę stanowi jednak nie młodzież ale pracownicy mający powyżej 55
roku życia ( w PUP 650 osób, tj. 4,2% a WUP 83 osoby, tj. 7,3%).
Godny podkreślenia jest fakt, że wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy w końcu
2001 r. zatrudniały tak absolwentów jak również osoby niepełnosprawne. Wojewódzkie
urzędy pracy zatrudniały w omawianym okresie 29 absolwentów, z czego zdecydowana
większość z nich stanowiły kobiety posiadające wyższe wykształcenie (18 osób).
Wśród zatrudnionych absolwentów mężczyzn (8 osób) wszyscy posiadali wykształcenie
wyższe. Nieco inaczej prezentowała się sytuacja wśród osób niepełnosprawnych.
W końcu 2001 r. zatrudnienie w WUP znalazło 81 niepełnosprawnych. Wykształceniem
wyższym legitymowało się 30 osób (15 kobiet i 15 mężczyzn). Wykształcenie policealne
i średnie zawodowe posiadało 20 niepełnosprawnych (11 kobiet i 15 mężczyzn),
średnie ogólnokształcące 9 osób (5 kobiet i 9 mężczyzn) oraz zasadnicze zawodowe,
podstawowe i niepełne podstawowe 22 osoby (2 kobiety i 20 mężczyzn).
Powiatowe urzędy pracy w omawianym okresie ze względu na specyfikę i rozmiar
swojej pracy zatrudniały znacznie większą liczbę absolwentów - 211 osób. Uwagę
zwraca fakt, że również tak jak wojewódzkie urzędy pracy tak i powiatowe urzędy
w znacznie większym stopniu zatrudniały absolwentów posiadających wyższe wykształcenie
- 108 osób. Na kolejnej pozycji znaleźli się absolwenci posiadający wykształcenie
policealne i średnie zawodowe - 76 osób oraz średnie ogólnokształcące - 26 osób.
Wśród osób z najniższym wykształcenie zatrudniono jedynie tylko 1 osobę.
W końcu 2001 r. powiatowe urzędy zatrudniały 940 niepełnosprawnych. Zdecydowana
większość z tych osób posiadała wykształcenie policealne i średnie zawodowe
(473 osoby), następnie wyższe (191 osób), średnie ogólnokształcące (155 osób)
oraz zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne podstawowe (121 osób).
Na stanowiskach kierowniczych w końcu 2001 r. zatrudnionych było w wojewódzkich
urzędach pracy 200 osób, tj. 17,6% ogółu. Zdecydowaną większość w tej grupie
stanowiły kobiety (127 osób). Na stanowiskach podstawowych aktywizujących zatrudnionych
było 588 osób, tj. 51,6%. Również i w tej grupie prym wiodły kobiety (452 osoby).
Stanowiska regulująco - wspomagające obejmowało 199 osób, tj. 17,5%, natomiast
pomocnicze 152 osoby, tj. 13,3%. Warto zaznaczyć, iż osoby posiadające wykształcenie
zasadnicze zawodowe oraz podstawowe i niepełne podstawowe zatrudnione były w
wojewódzkich urzędach na stanowiskach jedynie pomocniczych, a więc najniższego
szczebla.
Nieco inny podział stanowisk występuje w powiatowych urzędach pracy. Jedynie
grupa stanowisk kierowniczych jest tożsama dla obu służb zatrudnienia. W końcu
2001 r. na stanowiskach w PUP zasiadało:
* 2074 kierowników (tj. 13,5% ogółu zatrudnionych),
* 1353 pośredników pracy (tj. 8,8%),
* 453 doradców zawodowych (3,0%),
* 11467 pozostałych osób (tj. 74,7%).
Najwięcej pracowników wojewódzkich urzędów pracy w dniu 31 XII 2001 r. posiadało
staż pracy od 1 roku do 5 lat - 477 osób, tj. 41,9% ogółu tam zatrudnionych.
Nieco inaczej prezentowała się sytuacja pracowników pracujących w powiatowych
urzędach pracy, gdyż tam najwięcej osób posiadało staż pracy od 5 do 10 lat
- 5336 osób, tj. 34,8% ogółu tam zatrudnionych. Staż pracy od 5 do 10 lat w
wojewódzkich urzędach pracy posiadało 356 osób, tj. 31,3%.
W powiatowych
urzędach pracy staż od 1 roku do 5 lat posiadało 4366 pracowników, tj. 28,4%.
Z powyższej informacji jasno wynika, że zdecydowana część pracowników WUP stanowią
osoby młode w zakresie stażu pracy od 1 roku do 5 lat, natomiast wśród pracowników
PUP największą część stanowią osoby posiadające staż pracy w zawodzie od 5 do
10 lat. Niepokojący jest fakt, że najmniejszą grupę osób zatrudnionych tak w
wojewódzkich i powiatowych urzędach pracy stanowią osoby posiadające staż pracy
20 lat i powyżej (odpowiednio 37 osób oraz 1016 osób). Fakt ten może skłaniać
do głębszych refleksji na ten temat.
W końcu 2001 r. wojewódzkie oraz powiatowe urzędy pracy dysponowały łącznie
powierzchnią 308260 m2. Wśród 402 samochodów będących w dyspozycji służb zatrudnienia
49 z nich posiadały wojewódzkie urzędy pracy a 353 samochody były w gestii powiatowych
urzędów pracy. Wynika z tego, że na jeden samochód osobowy w obu urzędach pracy
przypadało 41 pracowników. W wojewódzkich urzędach pracy na jeden samochód przypadały
23 osoby, natomiast w powiatowych 43 osoby. Największa ilość samochodów łącznie
wśród służb zatrudnienia znajdowała się w województwach: mazowieckim 44 samochody,
wielkopolskim 43 samochody oraz dolnośląskim 33 samochody. Najmniejszą ilością
aut dysponowali pracownicy urzędów pracy w województwach: opolskim 10 samochodów,
podlaskim 15 samochodów oraz zachodniopomorskim i lubuskim po 17 samochodów.
W rankingu powiatów największą ilość aut w końcu 2001 r. posiadał powiat Wolsztyński
(10 samochodów), w następnej kolejności znajdowały się powiaty Tarnowski, Bydgoski,
Warszawa 2, Częstochowski, Kłodzki, Słupski oraz Bytowski (po 3 samochody).
Wśród 13059 komputerów
będących w dyspozycji urzędów pracy 1350 działało w wojewódzkich urzędach pracy
a 11709 w powiatowych urzędach pracy. Największą liczbę komputerów wśród WUP
posiadało województwo małopolskie 182 komputery, mazowieckie 138 komputerów
oraz łódzkie 113 komputerów. Najmniejsza ilość komputerów była w posiadaniu
opolskiego wojewódzkiego urzędu pracy - 40 komputerów. Wśród powiatowych urzędów
pracy największą liczbę komputerów posiadały urzędy w powiatach: Łódzkim (nr
1) 134 komputery, Kieleckim 114 komputerów, Bydgoskim 108 komputerów. Najmniejszą
liczbą komputerów wśród powiatowych urzędów pracy posiadał najmłodszy powiat,
który powstał w grudniu 2001 r. - m. Siemianowice Śląskie 8 komputerów.
W końcu 2001 r. urzędy zatrudnienia posiadały łącznie 9323 drukarki, z czego
940 pracowało w wojewódzkich urzędach pracy a 8383 w powiatowych urzędach pracy.
Ogółem wojewódzkie oraz powiatowe urzędy pracy w omawianym okresie dysponowały
391 skanerami, 460 kamerami wideo, 759 magnetowidami, 827 odbiornikami TV oraz
486 centralami telefonicznymi.