Cecylia Pielok
Departament Standaryzacji Usług
Krajowy Urząd Pracy
Aktywna polityka na rzecz długoterminowych bezrobotnych - program pilotażowy "Nowy start"
W 2001 roku Krajowy
Urząd Pracy wraz partnerami francuskimi na podstawie rządowej umowy o współpracy
za rok 2001 - punkt 1.3. "Aktywna polityka na rzecz długoterminowych bezrobotnych",
podjął prace nad przygotowaniem krajowego programu aktywizacji zawodowej osób
długotrwale bezrobotnych pod nazwą Nowy Start". Celem podjętego działania było
przygotowanie takiej oferty usług, która zwiększy szansę tych osób na powrót
na rynek pracy. Przygotowanie i realizacja projektu pilotażowego umożliwiającego
urzędom pracy rozszerzenie zakresu usług dla długookresowych bezrobotnych w
oparciu o metodologię opracowywania zindywidualizowanych planów działania, poprzedzone
zostało konsultacjami eksperckimi z udziałem przedstawicieli francuskich urzędów
pracy Josett Layec z ANPE i Jean Yves Hanoullle z Agencji Lokalnej w Picardie
oraz wizytą studyjną we Francji, a także seminariami roboczymi z udziałem przedstawicieli
wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy.
Program pomocy osobom długotrwale bezrobotnym powstał na podstawie adaptacji
programu francuskiego "Nowy Start", który adresowany jest do osób najbardziej
oddalonych od rynku pracy. Założenia do których nawiązuje program w dużym stopniu
odwołują się do motywacji i opierają się na następujących zasadach:
Dużo miejsca poświęca się indywidualnemu towarzyszeniu osobie tzw. wsparciu
spersonalizowanemu w procesie powrotu na rynek pracy, które może trwać do 3
miesięcy lub dłużej jeśli taka potrzeba występuje. Poza tym w procesie tym może
uczestniczyć cała sieć instytucji współpracujących na rzecz pomocy bezrobotnym,
które są lub mogą być partnerami urzędów pracy. Program przede wszystkim akcentuje
podmiotowość jednostki i rolę jej potrzeb w poszukiwaniu odpowiedniego zatrudnienia.
Projekt pilotażowy
dotyczący aktywizowania osób długotrwale bezrobotnych jest realizowany we współpracy
z wytypowanymi trzema województwami: kujawsko-pomorskim, łódzkim, zachodniopomorskim,
z których przedstawiciele wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy byli uczestnikami
wizyty studyjnej w maju 2001r. we Francji.
Na podstawie założeń i stosowanego serwisu usług dla klientów w ramach francuskiego
programu "Nowy Start', przygotowane zostały odrębne projekty programu pilotażowego
dla długotrwale bezrobotnych: "Nowa Inicjatywa" - opracowany przez WUP i PUP
w Toruniu; Nowa Szansa" - opracowany przez WUP filię w Skierniewicach i PUP
w Skierniewicach, oraz "Nowy Start"- program opracowany przez WUP w Szczecinie.
Opracowane programy wynikały z diagnozy problemu bezrobocia długotrwałego na
terenie danego województwa. Określony został cel programu, kryteria doboru uczestników
programu, grupa docelowa, okres i efekty realizacji programu , a także propozycje
działań oraz narzędzia i metody pracy z wytypowaną grupą osób długotrwale bezrobotnych.
Na bazie przygotowanych wojewódzkich programów pomocy osobom długotrwale bezrobotnym
i wykonanej pracy koncepcyjnej we współpracy z wyżej wymienionymi urzędami pracy
i Krajowego Urzędu Pracy powstał modelowy projekt krajowego programu "Nowy Start".
Tworzenie programu pomocy długotrwale bezrobotnym oparte zostało na następujących
założeniach metodologicznych:
Sposób postępowania
z osobami długotrwale bezrobotnymi w ramach krajowego programu "Nowy Start"
obejmuje cztery , następujące po sobie etapy:
W czasie etapu pierwszego, trwającego do 10 dni, dokonuje się doboru losowego
z rejestru powiatowego urzędu pracy, grupy osób długotrwale bezrobotnych, które
powinny zostać objęte programem. Następnie zaprasza się te osoby do udziału
w programie oraz grupowym spotkaniu informacyjnym
W trakcie grupowego spotkania informacyjnego osoby uczestniczące wstępnie deklarują
udziału w programie.
Ustala się również terminy spotkań zawodowych indywidualnych z doradcą zawodowym
(tutorem)- towarzyszącym do zakończenia programu.
Doradca zawodowy gromadzi dostępne informacje o zaproszonych do programu osobach
długotrwale bezrobotnych.
Spotkanie zawodowe indywidualne z doradcą zawodowym (tutorem) to drugi etap
programu. Ma ono na celu określenie aktualnej sytuacji osoby długotrwale bezrobotnej,
jej potrzeb i oczekiwań, oferty usług, reguł współpracy, czasu uczestnictwa.
Podczas tego etapu osoby bezrobotne podpisują umowę towarzyszenia Umowa jest
porozumieniem zawartym pomiędzy uczestnikiem programu a doradcą zawodowym, a
jej celem jest zobowiązanie bezrobotnego do aktywnego udziału w programie "Nowy
Start". Bardzo ważnym elementem realizacji programu jest również pozyskanie
partnerów do współpracy w ramach programu.
Etap trzeci jest realizacją ustaleń spotkania zawodowego indywidualnego. W zależności
od potrzeb i możliwości uczestnika programu realizowane jest zwykłe wsparcie
(oferta pracy), umożliwienie zdobycia uprawnień lub doskonalenia tzw. oferta
szkoleniowa oraz najdłużej trwająca pomoc tj. wsparcie spersonalizowane.
Wsparcie spersonalizowane realizowane jest przez 3 miesiące i obejmuje: diagnozę,
wsparcie pogłębione, wsparcie społeczne.
Celem diagnozy jest rozpoznanie rzeczywistej dyspozycyjności osoby bezrobotnej
do pracy, zdefiniowanie problemu zawodowego, stworzenie indywidualnego plan
powrotu na rynek pracy.
Doradca zawodowy
dokonuje diagnozy, która obejmuje: rozpoznanie zainteresowań zawodowych, umiejętności,
cech osobowości, uznawanych wartości, relacji z innymi ludźmi, motywacji do
pracy.
W ramach etapu trzeciego przeprowadza się również wsparcie pogłębione w formie
warsztatów tematycznych z wykorzystaniem zeszytów-przewodników do indywidualnej
pracy lub przy pomocy doradcy zawodowego.
Zeszyty zostały opracowane przez województwa uczestniczące w pilotażu i Krajowy
Urząd Pracy. W ramach opracowanego pakietu uczestnicy otrzymali do dyspozycji
następujące zeszyty:
W zależności od
indywidualnych problemów osobistych oferowano wsparcie społeczne osobom długotrwale
bezrobotne z powodów problemów życiowych np. bezdomności, alkoholizmu itp. Podejmowano
próbę zapewnienia pomocy przez wyspecjalizowane organizacje, instytucje, placówki(
współpraca z partnerami).
Etap czwarty obejmował bilans końcowy tworzony na podstawie tzw. bilansów tygodniowych
z realizacji programu z uwzględnieniem możliwości zastosowania innych działań
pomocowych (np. klub pracy) oraz subsydiowane programy rynku pracy.
Aktualnie pilotaż programu w województwach : kujawsko-pomorskim, łódzkim. zachodniopomorskim dobiega końca. Zostaną opracowane wojewódzkie raporty z realizacji programu. Kolejnym etapem będzie ocena pilotażowego wdrożenia "Nowego Startu" i opracowanie raportu końcowego oraz przygotowanie planu jego upowszechnienia programu we wszystkich urzędach pracy na planowanej w 2002r. ogólnopolskiej konferencji. Głównymi aktorami byłyby województwa w których odbył się pilotaż. Konferencja miałaby na celu zaprezentowanie wyników współpracy polsko-francuskiej i realizacji programu "Nowy Start". Ponadto byłaby okazja do popularyzacji programu i zachęcenia innych urzędów do jego stosowania.