Departament Standaryzacji
Usług
Krajowy Urząd Pracy
Realizacja I etapu IV edycji Krajowego Planu Zatrudnienia Absolwentów
"Absolwent 2001"
Wstęp
W warunkach zmieniającej
się sytuacji na rynku pracy wysokie bezrobocie będące konsekwencją zachodzących
przemian gospodarczych dotykające w dużej mierze młodych ludzi powoduje, że
start zawodowy znacznej grupy młodzieży rozpoczyna się od rejestracji w urzędach
pracy.
Bezrobotni absolwenci są tą grupą bezrobotnych, którym jest najtrudniej zaistnieć
na rynku pracy ponieważ wiedza i umiejętności nabyte podczas nauki często nie
pokrywają się z wymogami rynku pracy.
Ze względu na społeczną wagę problemu pozostawania bez pracy osób kończących
szkoły wśród wyznaczonych celów głównych dla urzędów pracy jest ograniczenie
bezrobocia wśród absolwentów szkół. W tym celu opracowany został Program "Absolwent".
Od dnia 1 czerwca 2001 roku urzędy pracy rozpoczęły realizację czwartej już
edycji Programu "Absolwent" - Krajowego Planu Zatrudnienia Absolwentów "Absolwent
'2001".
Program "Absolwent"
jest ogólnopolską inicjatywą zintegrowanych działań na rzecz ograniczenia bezrobocia
wśród młodzieży wchodzącej na rynek pracy.
Uczestnicy Programu mogą liczyć na szczególną pomoc urzędów pracy w rozwiązywaniu
ich problemów ze znalezieniem zatrudnienia.
Celem strategicznym Programu jest zwiększenie zatrudnienia bezrobotnych absolwentów oraz umożliwienie każdemu nowo rejestrującemu się absolwentowi skorzystania z oferty pracy lub odpowiedniego programu aktywizacji zawodowej przed upływem 6 miesięcy od daty rejestracji.
Celami operacyjnymi Programu jest:
Oczekiwanymi efektami Programu będzie:
W celu pobudzenia młodych ludzi do aktywności na rynku pracy urzędy pracy konsekwentnie
wdrażają w realizacji Programu "Absolwent" usługę o nazwie Indywidualny Plan
Działania (IPD).
Podstawową zasadą realizacji Indywidualnego Planu Działania jest podmiotowość.
Oznacza to, że dla każdego z nowo rejestrujących się absolwentów, zainteresowanych
uzyskaniem zatrudnienia, IPD (niezależnie od formy działania - indywidualnej
czy grupowej) rozpoczyna się w dniu rejestracji w powiatowym urzędzie pracy
i dotyczy współdziałania w rozwiązaniu indywidualnych problemów zawodowych absolwenta.
Kolejną zasadą IPD jest jego dostępność, co oznacza, że każdy z nowo rejestrujących
się absolwentów ma możliwość nieodpłatnego uczestnictwa w Programie i otrzymania
profesjonalnej pomocy.
Cechą specyficzną dla IPD jest ponadto jego elastyczność, przejawiająca się
w możliwości zakończenia IPD w różnych fazach Programu. Momentem zakończenia
IPD jest każdorazowo podjęcie przez absolwenta zatrudnienia.
IPD wykorzystuje dotychczas stosowane w urzędach pracy metody aktywizacji zawodowej
absolwentów i aktywność własną absolwentów. Jest zatem próbą systematyzacji
różnych działań ustawowych oraz nowych narzędzi pracy i połączenia ich w jeden
funkcjonalny system działań.
Indywidualny Plan Działania daje możliwość młodemu człowiekowi wypracowania
razem z liderem klubu pracy, pośrednikiem pracy oraz doradcą zawodowym wspólnej
drogi postępowania na rynku pracy.
Skala problemu
Podczas realizacji
I Etapu Programu "Absolwent '2001" tj. w okresie od 1 czerwca do 31 grudnia
2001 r. w urzędach pracy zarejestrowało się łącznie 277 452 absolwentów szkół
ponadpodstawowych (kobiety stanowiły 56,81% liczby rejestrujących się absolwentów),
o 31 928 osób mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.
Mimo ogólnego spadku rejestrujących się absolwentów niepokojąco wzrasta jednak
liczba rejestrujących się absolwentów szkół wyższych, których zarejestrowało
się ponad 8 tys. więcej niż podczas poprzedniej edycji Programu (tab. 1, wykres
1).
Tab. 1 Struktura absolwentów według poziomu wykształcenia i płci
Wykształcenie |
Liczba
absolwentów zarejestrowanych podczas |
Liczba absolwentów zarejestrowanych podczas realizacji I Etapu Programu "Absolwent '2001" |
Przyrost/Spadek |
||
o |
k |
o |
k |
o |
|
OGÓŁEM |
309 380 |
179 213 |
277 452 |
157 615 |
-31 928 |
Wyższe |
36 594 |
25 299 |
44 770 |
29 464 |
8 176 |
Policealne i średnie zawodowe |
131 116 |
81 835 |
116 433 |
69 531 |
-14 683 |
Średnie ogólne |
36 453 |
28 166 |
32 309 |
24 226 |
-4 144 |
Zasadnicze zawodowe |
99 913 |
40 461 |
79 341 |
31 188 |
-20 572 |
Pozostałe |
5 304 |
3 452 |
4 599 |
3 206 |
-705 |
Podczas realizacji I Etapu Programu "Absolwent '2001" w urzędach pracy po raz pierwszy zarejestrowało się 231 868 absolwentów (kobiety stanowiły 55,12% liczby nowo rejestrujących się absolwentów), o 19 872 osoby mniej niż w okresie poprzednim (tab. 2, wykres 2).
Tab. 2 Struktura absolwentów zarejestrowanych po raz pierwszy według poziomu wykształcenia i płci
Wykształcenie |
Liczba
absolwentów zarejestrowanych podczas |
Liczba absolwentów zarejestrowanych podczas realizacji I Etapu Programu "Absolwent '2001" |
Przyrost/Spadek |
||
o |
k |
o |
k |
o |
|
OGÓŁEM |
251
740 |
140
757 |
231
868 |
127
819 |
-19
872 |
Wyższe |
21
782 |
14
780 |
30
626 |
19
690 |
8
844 |
Policealne i średnie zawodowe |
105
593 |
64
196 |
96
804 |
56
559 |
-8
789 |
Średnie ogólne |
29
485 |
22
676 |
27
002 |
20
265 |
-2
483 |
Zasadnicze zawodowe |
91
027 |
36
726 |
74
270 |
29
201 |
-16
757 |
Pozostałe |
3
853 |
2
379 |
3
166 |
2
104 |
-687 |
Absolwenci zarejestrowani po raz pierwszy w urzędach pracy podczas realizacji I Etapu Programu "Absolwent '2001" stanowili 15,10% liczby zarejestrowanych w tym okresie bezrobotnych (tab. 3, wykres 3).
Tab. 3 Liczba nowo zarejestrowanych absolwentów w stosunku do rejestrujących się bezrobotnych
I Etap Programu "Absolwent '2000" |
I Etap Programu "Absolwent '2001" |
Przyrost/Spadek |
|
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych |
1 556 106 |
1 535 940 |
-20 166 |
w tym kobiet |
773 114 |
678 834 |
-94 280 |
Liczba absolwentów zarejestrowanych po raz pierwszy |
251 740 |
231 868 |
-19 872 |
w tym kobiet |
140 757 |
127 819 |
-12 938 |
% udział absolwentów w populacji bezrobotnych |
16,18 |
15,10 |
- 1,08 |
Według stanu na koniec grudnia 2001 roku zarejestrowanych było 180 696 bezrobotnych
absolwentów (o 12 816 osób więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego),
którzy stanowi 5,80% zarejestrowanych bezrobotnych (tab. 4, wykres 4).
Tab. 4 Liczba bezrobotnych absolwentów w stosunku do ogółu bezrobotnych według stanu na koniec okresu sprawozdawczego
I Etap Programu "Absolwent '2000" |
I Etap Programu "Absolwent '2001" |
Przyrost/Spadek |
|
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych |
2 702 576 |
3 115 056 |
412 480 |
Liczba zarejestrowanych absolwentów |
167 880 |
180 696 |
12 816 |
% udział zarejestrowanych absolwentów w populacji zarejestrowanych bezrobotnych |
6,21 |
5,80 |
- 0,41 |
Podczas
realizacji I Etapu Programu "Absolwent '2001" w dyspozycji urzędów pracy znajdowało
się 278 446 ofert pracy (o 80 798 mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego),
w tym 29 605 ofert pracy dla absolwentów (o 31 219 mniej niż w okresie poprzednim).
Udział ofert pracy dla absolwentów w stosunku do ogólnej liczby ofert pracy
wyniósł 10,63% i był mniejszy o 6,30% od okresu poprzedniego (tab. 5, wykres
5).
Tab. 5 Oferty pracy dla absolwentów
I
Etap Programu "Absolwent '2000" |
I
Etap Programu "Absolwent '2001" |
Przyrost/Spadek |
|
Oferty
pracy - ogółem |
359
244 |
278
446 |
-80
798 |
Oferty
pracy dla absolwentów |
60
824 |
29
605 |
-31
219 |
%
udział ofert pracy dla absolwentów w stosunku do ogółu ofert pracy będących
w dyspozycji urzędów |
16,93 |
10,63 |
-6,30 |
Realizacja celów Programu
Mimo znacznego spadku ofert pracy będących w dyspozycji urzędów pracy podczas realizacji I Etapu Programu "Absolwent '2001" pracę niesubsydiowaną podjęło 33 149 bezrobotnych absolwentów, którzy stanowili 14,30% liczby nowo rejestrujących się absolwentów (tab. 6).
Tab.
6 Absolwenci wyłączeni z powodu podjęcia pracy niesubsydiowanej w stosunku do
nowo zarejestrowanych absolwentów
I
Etap Programu |
|
Nowo zarejestrowani absolwenci |
231 868 |
Absolwenci wyłączeni z ewidencji bezrobotnych z powodu podjęcia pracy niesubsydiowanej |
33 149 |
% udział absolwentów wyłączonych z ewidencji bezrobotnych z powodu podjęcia pracy niesubsydiowanej w stosunku od ogólnej liczby nowo rejestrujących się absolwentów |
14,30 |
Z powodu podjęcia pracy łącznie z rejestrów bezrobotnych wyłączono 59 151 zarejestrowanych absolwentów (w tym 37 530 kobiet), z tego z powodu podjęcia pracy niesubsydiowanej 33 149 absolwentów (w tym 19 915 kobiet) oraz z powodu podjęcia pracy subsydiowanej 26 002 absolwentów (w tym 17 615 kobiet) - tab.7, wykres 6.
Tab. 7 Liczba absolwentów wyłączonych z powodu podjęcia pracy w stosunku do ogólnej liczby rejestrujących się absolwentów
Realizacja
|
||
ogółem |
kobiety |
|
Liczba zarejestrowanych absolwentów |
277 452 |
157 615 |
Liczba absolwentów zarejestrowanych po raz pierwszy |
231 868 |
127 819 |
Liczba absolwentów wyłączonych z powodu podjęcia pracy, w tym: |
59 151 |
37 530 |
z powodu podjęcia pracy niesubsydiowanej |
33 149 |
19 915 |
z powodu podjęcia pracy subsydiowanej |
26 002 |
17 615 |
Z 49 387 absolwentów (w tym 31 001 kobiet, tj. 62,78% ogółu deklarujących),
którzy zadeklarowali gotowość uczestnictwa w Warsztatach Poszukiwania Pracy
w ramach IPD, ukończyło Warsztaty 26 790 absolwentów (w tym 17 605 kobiet, tj.
65,71 %).
Dzięki umiejętnościom nabytym podczas uczestnictwu w Warsztatach Poszukiwania
Pracy 6 090 absolwentów (w tym 3 736 kobiet, tj. 61,35%), tj. 22,73% absolwentów,
którzy ukończyli Warsztaty, samodzielnie znalazło zatrudnienie (tab. 8).
Tab. 8 Bezrobotni absolwenci objęci Indywidualnym Planem Działania
Realizacja
|
||
ogółem |
kobiety |
|
Bezrobotni absolwenci, którzy zadeklarowali gotowość uczestnictwa w Warsztatach Poszukiwania Pracy w ramach IPD |
49 387 |
31 001 |
Bezrobotni, którzy ukończyli Warsztaty Poszukiwania Pracy w ramach IPD |
26 790 |
17 605 |
Bezrobotni absolwenci objęci IPD wyrejestrowani z ewidencji bezrobotnych z powodu podjęcia pracy niesubsydiowanej |
6 090 |
3 736 |
W
okresie od 1 czerwca do 31 grudnia 2001 roku urzędy pracy zorganizowały 1 149
giełd pracy i targów pracy, w których uczestniczyło 12 593 absolwentów.
Poradnictwem zawodowym objęto 44 138 absolwentów.
Z zajęć w klubie pracy (poza Warsztatami Poszukiwania Pracy) skorzystało
6 071 absolwentów.
Wydano 38 920 poradników dla absolwenta Indywidualny Plan Działania z
69 874 będących w dyspozycji urzędów pracy, tj. 55, 70%.
Podczas realizacji
I Etapu Programu "Absolwent '2001" 28 398 bezrobotnych absolwentów (w tym 19
253 kobiety) rozpoczęło udział w programach rynku pracy.
Udział w programach zakończyło 22 773 absolwentów (w tym 15 442 kobiety).
Po zakończeniu udziału w poszczególnych programach pracę podjęło 8 941 absolwentów
(w tym 5 630 kobiet) - tab. 9.
Tab.
9 Absolwenci objęci programami rynku pracy
Wyszczególnienie |
Liczba bezrobotnych absolwentów rozpoczynających udział w programach rynku pracy |
Liczba bezrobotnych absolwentów, którzy ukończyli programy |
Liczba absolwentów, którzy podjęli pracę po zakończeniu programu w Etapie |
|||
ogółem |
kobiety |
ogółem |
kobiety |
ogółem |
kobiety |
|
Refundacja zatrudnienia absolwentów |
7 280 |
4 052 |
5 735 |
3 250 |
4 007 |
2 307 |
Staże zatrudnieniowe |
16 258 |
12 183 |
12 697 |
9 523 |
3 595 |
2 558 |
Szkolenia absolwentów |
3 059 |
2 013 |
2 892 |
1 861 |
663 |
375 |
Prace interwencyjne |
783 |
460 |
683 |
397 |
510 |
296 |
Roboty publiczne |
464 |
179 |
400 |
155 |
56 |
32 |
Prace społecznie użyteczne |
47 |
32 |
44 |
29 |
10 |
2 |
Pożyczki udzielone absolwentom na rozpoczęcie działalności gospodarczej |
56 |
30 |
20 |
8 |
19 |
10 |
Programy specjalne |
50 |
22 |
43 |
21 |
19 |
9 |
Zwrot składki ZUS |
47 |
27 |
14 |
11 |
2 |
2 |
Zwrot kosztów dojazdu do pracy |
332 |
246 |
242 |
186 |
56 |
38 |
Pożyczki dla pracodawców na dodatkowe miejsca pracy dla absolwentów |
22 |
9 |
3 |
1 |
4 |
1 |
Razem |
28 398 |
19 253 |
22 773 |
15 442 |
8 941 |
5 630 |
Wskaźnik
efektywności zatrudnieniowej programów rynku pracy wyniósł 31,49% i był wyższy
od analogicznego okresu edycji III o 11,85%. Każdemu rejestrującemu się absolwentowi
zapewniono pomoc przy opracowaniu i realizacji własnego indywidualnego planu
działania.
Podczas realizacji I Etapu Programu "Absolwent '2001" łącznie objęto różnymi formami aktywizacji zawodowej 173 736 bezrobotnych absolwentów tj. 74,93% nowo rejestrujących się w urzędach pracy absolwentów (tab. 10).
Tab.
10 Liczba zaktywizowanych absolwentów
Formy aktywizacji zawodowej |
Liczba absolwentów objętych formami aktywizacji zawodowej w okresie od 1 czerwca do 31 grudnia 2001 r. |
Niesubsydiowane zatrudnienie |
33 149 |
Programy rynku pracy, w tym: |
28 398 |
Refundacja zatrudnienia absolwentów |
7 280 |
Prace społecznie użyteczne |
47 |
Prace interwencyjne |
783 |
Roboty publiczne |
464 |
Pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej |
56 |
Zwrot kosztów dojazdu do pracy |
332 |
Zwrot składki ZUS |
47 |
Szkolenia absolwentów |
3 059 |
Staże zatrudnieniowe |
16 258 |
Programy specjalne |
50 |
Pożyczki na tworzenie dodatkowych miejsc pracy |
22 |
Absolwenci objęci Warsztatami Poszukiwania Pracy w ramach IPD |
49 387 |
Absolwenci uczestniczący w zajęciach klubu pracy |
6 071 |
Absolwenci objęci poradnictwem zawodowym |
44 138 |
Absolwenci uczestniczący w giełdach pracy i targach pracy |
12 593 |
ŁĄCZNA LICZBA ABSOLWENTÓW OBJĘTYCH FORMAMI AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ |
173 736 |
Podsumowanie
i wnioski
Realizacja I Etapu Programu "Absolwent '2001" przebiegła zgodnie z założeniami
mimo pogarszającej się sytuacji na rynku pracy.
Trudna sytuacja na rynku pracy spowodowana jest spowolnieniem wzrostu gospodarczego
kraju skutkującym zmniejszeniem się miejsc pracy, nasileniem liczby zwolnień
pracowników oraz wejściem na rynek pracy kolejnego rocznika wyżu demograficznego.
Spotęgowanie tych czynników powoduje systematyczny wzrost liczby bezrobotnych
zarejestrowanych w urzędach pracy, wśród których niestety znaczną liczbę stanowią
absolwenci.
Bezrobotnym absolwentom szczególnie ciężko jest zaistnieć na rynku pracy ponieważ
podczas nauki w szkołach zostali wyposażeni w wiedzę i umiejętności, które w
wielu przypadkach nie mają zastosowania na zmieniającym się dynamicznie rynku
pracy.
Jak podkreślają urzędy pracy pracodawcy wprawdzie stawiają na ludzi młodych i wykształconych, ale oczekują od absolwentów doświadczenia zawodowego co jest w większości przypadków wymogiem niemożliwym do spełnienia. Wprawdzie pracodawcy chętnie chcą zatrudniać absolwentów na subsydiowane miejsca pracy, jednak ze względu na ograniczoną ilość środków finansowych urzędy pracy tylko w części mogą zaspokoić te potrzeby.
Także niestety
sami bezrobotni absolwenci posiadają cechy utrudniające im znalezienie pracy,
głównie takie jak: bierność w oczekiwaniu na propozycję pracy, niepełną dyspozycyjność
czasową ze względu na kontynuowanie nauki, niechęć do podejmowania pracy poza
miejscem zamieszkania, niechęć do podejmowania pracy w innym zawodzie niż wyuczony
czy zbyt wysokie oczekiwania finansowe związane z podjęciem pierwszej pracy.
Szczególnie niepokoi los absolwentów z terenów wiejskich, gdzie praktycznie
brak jest podmiotów gospodarczych, zaś dojazdy do innych miejscowości w poszukiwaniu
zatrudnienia sprawiają młodym ludziom duże problemy ze względu na trudności
komunikacyjne i finansowe.
Podczas realizacji
I Etapu Programu "Absolwent '2001" nastąpił bardzo znaczny spadek liczby ofert
pracy znajdujących się w dyspozycji urzędów pracy co jeszcze bardziej utrudniło
realizację Programu.
Pomimo jednak tych trudności urzędy pracy z wielkim zaangażowaniem realizowały
cele zawarte w Krajowym Planie Zatrudnienia Absolwentów "Absolwent '2001".
Dla absolwentów zainteresowanych czynnym udziałem w wejściu na rynek pracy przygotowany
został szeroki zakres metod aktywizujących, zaczynając od możliwości udziału
w Warsztatach Poszukiwania Pracy, a kończąc na możliwości skorzystania z programów
rynku pracy.
Absolwenci uczestnicząc w Programie zostali wyposażeni w wiedzę o rynku pracy,
metodach aktywnego poszukiwania pracy, zasadach sporządzania dokumentów niezbędnych
przy poszukiwaniu pracy, planowym poszukiwaniu pracy oraz pokonywaniu stresu
związanego z kontaktowaniem się z pracodawcą.
Poprzez uczestnictwo w Programie młodzi ludzie mogli uświadomić sobie, że zaistnienie
na rynku pracy zależy także w dużej mierze od nich samych, od tego jakie kroki
poczynią w poszukiwaniu zatrudnienia oraz od tego z jakim zaangażowaniem będą
szukać pracy.
Dzięki zaangażowaniu pracowników urzędów pracy włożonego w realizację I Etapu Programu "Absolwent '2001" oraz wzrastającej świadomości społecznej i zawodowej młodych ludzi, którzy aktywnie współpracowali z pracownikami urzędów pracy w rozwiązaniu swych problemów zawodowych osiągnięto następujące wyniki:
Formy aktywizacji zawodowej |
Program "Absolwent '98" |
Program "Absolwent '99" |
Program "Absolwent '2000" |
I Etap Programu "Absolwent '2001" |
Liczba
absolwentów objętych formami aktywizacji zawodowej w okresie |
Niesubsydiowane zatrudnienie |
71 096 |
68 723 |
69 996 |
33 149 |
242 964 |
Programy rynku pracy, w tym: |
142 151 |
106 970 |
80 376 |
28 398 |
357 895 |
Refundacja zatrudnienia absolwentów |
58 802 |
34 983 |
23 002 |
7 280 |
124 067 |
Prace społecznie użyteczne |
1 002 |
585 |
272 |
47 |
1 906 |
Prace interwencyjne |
8 367 |
4 972 |
3 017 |
783 |
17 139 |
Roboty publiczne |
2 873 |
1 608 |
947 |
464 |
5 892 |
Pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej |
460 |
283 |
157 |
56 |
956 |
Zwrot kosztów dojazdu do pracy |
2 094 |
2 870 |
1 707 |
332 |
7 003 |
Zwrot składki ZUS |
612 |
70 |
20 |
47 |
749 |
Szkolenia absolwentów |
20 617 |
14 527 |
8 896 |
3 059 |
47 099 |
Staże zatrudnieniowe |
46 888 |
46 786 |
42 103 |
16 258 |
152 035 |
Programy specjalne |
351 |
219 |
211 |
50 |
831 |
Pożyczki na tworzenie dodatkowych miejsc pracy |
85 |
67 |
44 |
22 |
218 |
Absolwenci objęci Warsztatami Poszukiwania Pracy w ramach IPD |
74 205 |
75 029 |
67 052 |
49 387 |
265 673 |
Absolwenci uczestniczący w zajęciach klubu pracy |
- |
- |
- |
6 071 |
6 071 |
Absolwenci objęci poradnictwem zawodowym |
- |
- |
- |
44 138 |
44 138 |
Absolwenci uczestniczący w giełdach pracy i targach pracy |
- |
- |
- |
12 593 |
12 593 |
ŁĄCZNA LICZBA ABSOLWENTÓW OBJĘTYCH FORMAMI AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ |
287 452 |
250 722 |
217 424 |
173 736 |
929 334 |